Menú Cerrar

Kinderen en Bandoneon? – Gert van Ruiswijk

Is de bandoneon een geschikt instrument voor kinderen om op te beginnen?

Gert van Ruiswijk

Inhoud

1 – Inleiding

2 – Het onderzoek

– Interview met Victor Villena, docent Bandoneon aan het Codarts Conservatorium, tevens bekend bandoneonsolist.

4 – Interview met Leo Vervelde, artistiek leider van de Wereldmuziekafdeling van het Codarts Conservatorium

5 – Hoeveel mensen hebben er bandoneonles?

6 – Hoe is de verhouding volwassenen en kinderen, die bandoneon spelen?

7 – a Wat is de gemiddelde leeftijd van de volwassenen, die bandoneonles hebben?

b Wat is de gemiddelde leeftijd van kinderen die bandoneonles hebben?

8 – Is de bandoneon een geschikt instrument voor kinderen?

9 – Welk instrument moeten kinderen bespelen een klein bijv. 110-tonig instrument of een volledig 142-tonig instrument?

10 – a Welke Bandoneonmethode voor kinderen? Zijn er Bandoneonmethodes voor kinderen?

b Moet er een Bandoneonmethode voor kinderen komen?

11 – Conclusie

Literatuurlijst

1 Inleiding:

Al vanaf het moment, dat ik begon met bandoneon spelen, heb ik me afgevraagd hoe het kwam, dat ik nooit in aanraking ben gekomen met kinderen, die bandoneon spelen. Wel hoorde ik, dat er bandoneonspelers waren, die kinderen hadden, die bandoneón wilden spelen, maar verder ben ik er nooit mee in aanraking gekomen.

Bandoneon spelen, zeker hier in Nederland, leek meer iets te zijn voor volwassenen.

Toen ik begon met bandoneon lesgeven bij Stichting Cultura in Ede en er een folder gemaakt moest worden om reclame te maken, kwam gelijk al de vraag, voor welke leeftijden moeten we deze folder maken, is het ook voor kinderen?

Ja, ook voor kinderen was toen mijn antwoord, maar ik heb nog nooit een kind gezien, dat bandoneon speelt, zei ik er waarheidsgetrouw bij.

Inmiddels heb ik ervaring met hoe kinderen, in het algemeen, op bandoneon reageren.

Mijn eerste ervaring was in een AMV(Algemene Muzikale Vorming)klas, waarin ik na accordeon gespeeld te hebben ook bandoneon speelde. Eén jongetje zei: er zijn instrumenten om bij te lachen en instrumenten om bij te huilen en dit is een instrument om bij te huilen.

Bij latere contacten met kinderen, bijvoorbeeld tijdens schoolconcerten, heb ik gemerkt, dat ook kinderen de bandoneon heel mooi vinden klinken.

Het deed me dan ook veel plezier, dat één van mijn accordeonleerlingen, nadat ze een concert van me bezocht had, te kennen gaf, dat ze de bandoneon heel mooi vond en het graag een keer wilde proberen. Nadat ze het geprobeerd had, wilde ze geen accordeon meer spelen, maar alleen nog bandoneon. Ze speelt nu ongeveer anderhalf jaar bandoneon(nog steeds met veel plezier). Mijn ervaringen met haar maken natuurlijk ook deel uit van mijn scriptie.

Farra Ottenhof. Bandoneonleerling van Gert van Ruiswijk

Dit alles gaf me reden om me af te vragen, hoe zit dat nu: Kinderen en bandoneon? Hoeveel kinderen spelen er bandoneon, is de bandoneon geschikt voor kinderen, wat voor soort bandoneon en nog andere vragen, die verderop terug komen.

2 Het Onderzoek:

Omdat er geen literatuur op dit gebied is, het is een niet onderzocht gebied, heb ik dit onderzoek gedaan, door het houden van een enquête, het doen van interviews met ervaringsdeskundigen en het gebruiken van opmerkingen, die mensen mij gestuurd hebben n.a.v. mijn enquête.

De enquête:

In totaal heb ik meer dan honderd enquêtes verstuurd naar allerlei bandoneonisten, die ik vooral via facebook heb gevonden. De enquête heb ik verstuurd in het Engels(vertaling Kirsten Lok), Spaans(Vertaling Santiago de Cimadevilla) en Nederlands. Een voorbeeld ziet u hieronder:

Collega Bandoneonisten/Bandoneondocenten.

In het kader van een scriptie voor mijn eindexamen, wil ik d.m.v. deze enquête een onderzoek  doen naar Kinderen en Bandoneon.

Door de volgende vragen wil ik er achter zien te komen, hoeveel kinderen er bandoneon spelen, hoe er gedacht wordt over kinderen die bandoneon spelen enz..

Zouden jullie zo vriendelijk willen zijn de volgende vragen te beantwoorden en naar mij terug te sturen?

Natuurlijk zijn jullie antwoorden geheim en zal ik jullie namen niet gebruiken in mijn scriptie.

De antwoorden zullen alleen in het algemeen gebruikt worden.

Mochten jullie nog andere bandoneonisten kennen, stuur mijn enquête dan door, hoe meer hoe beter.

Als je een kopie van mijn scriptie wilt hebben, laat het me dan even weten.

Bij voorbaat dank.

Kinderen en Bandoneon?

  1. Vraag 1: Geef je les en hoeveel leerlingen heb je?
  2.  Vraag 2: a Hoe is de verhouding volwassenen/kinderen van je leerlingen?  b Hoe is de leeftijdsopbouw van je leerlingen(ongeveer)?
  3. Vraag 3: Wat vind jij, is bandoneon een instrument voor kinderen om op te beginnen?
  4. Vraag 4: Als je kinderen lesgeeft, heb je dan een bepaalde methode die je gebruikt?                       Welke?
  5. Vraag 5: Zijn er specifieke kindermethodes?
  6. Vraag 6: Zou er een speciale kindermethode moeten komen?
  7. Vraag 7: Moeten kinderen gelijk op een “volledig” 142-toons instrument beginnen of een kleiner instrument bijv. een 110-toons?
  8. Vraag 8: Hoe geef jij les aan volwassenen, gebruik je bepaalde methodes?
  9. Vraag 9: Hoe heb je zelf bandoneon leren spelen?

 

 Reactie op de enquête

 In totaal heb ik meer dan 100 enquêtes in deze 3 verschillende talen per email en facebook verstuurd.

Hiervan heb ik er 38 terug gekregen:

  • 20 volledig ingevulde enquêtes: 5 Nederlandse, 3 Engelse en 12 Spaanse.
  • 4 gedeeltelijk ingevulde enquêtes. Alleen antwoord op 1 vraag of 2 vragen. Allemaal Spaans.
  • 16 reacties: 2 Nederlandse, 2 Engelse en 12 Spaanse. Bijna allemaal mensen die geen lessen geven of geen lessen geven aan kinderen.

Het aantal docenten onder de bandoneonisten blijkt niet heel groot te zijn.

Hiernaast heb ik ook nog allerlei andere reacties gekregen, zoals het sturen van filmpjes en links.

Hier heb ik ook veel aan gehad, om me een beeld te kunnen vormen over dit onderwerp.

De interviews-                                          

Het heeft me enorm geholpen om Victor Villena en Leo Vervelde te kunnen interviewen over dit onderwerp.

Leo Vervelde, die zelf drie kinderen bandoneonles heeft gegeven en Victor Villena, die zelf als kind ( 9 jaar) met bandoneonspelen is begonnen.

De reacties:

Er waren reacties uit o.a. Costa Rica, Frankrijk en Buenos Aires. Heel interessant en het geeft een beeld van wat er hier en daar aan het gebeuren is. Filmpjes over kinderbandoneons, die nu in Argentinië gemaakt worden(Zie hoofdstuk 9 over instrumenten). Filmpjes met kinderen en tieners die optreden, hier een paar voorbeelden :

http://youtu.be/76bMe3T-iLk

http://www.youtube.com/watch?v=gZU8bMaV18c&feature=share

http://www.youtube.com/watch?v=RO_p1MgrX-M&feature=share

http://www.youtube.com/watch?v=vtWGXyLQwo4&feature=share

http://www.youtube.com/watch?v=gZU8bMaV18c&feature=share

Het volgende filmpje is van een meisje, dat eerst viool speelt en dan Bandoneon speelt en erbij zingt, niet te geloven:

http://www.youtube.com/watch?v=gZU8bMaV18c&feature=share

Tot slot, dit vind ik zelf de mooiste een jongetje van 7 speelt La Yumba van Pugliese(grote tangomaestro, eerste artistiek leider van de Tangoafdeling van het Codarts Conservatorium):

http://www.youtube.com/watch?v=HQU-cXsJdYk&feature=share

 3 Interview met Victor Villena(vertaling + uitleg  Gert van Ruiswijk):

 Victor, kun je vertellen hoe je als kind bent begonnen met bandoneon spelen?

 Ik begon met bandoneon spelen toen ik 9 jaar oud was. Mijn vader kocht een bandoneon voor zichzelf, maar ik haalde het elke keer als ik zag dat hij was gaan werken van de kast. Meer als een verboden spelletje.

Maar hij zag, dat ik geïnteresseerd was en bracht mij naar een oude bandoneonspeler. Deze oude man nam mijn bandoneon, het was een ELA, en liet me het verschil in ontwerp zien met zijn AA.(Victor bedoelt het verschil in het houtsnijwerk van deze bandoneons)  Toen speelde hij een paar noten voor van Desde el Alma(Een bekende tango) en ik deed ze gewoon na. Ik was zo gelukkig en hij vertelde mijn vader, dat hij me wel een paar tango’s  zou kunnen leren. Op deze manier, door gewoon zijn vingerzetting na te doen, leerde ik van deze man 13 korte stukken in een aantal maanden, zoals bijv. El pañuelito blanco, Desde el Alma, Merceditas, de wals Ensueño en wat plaatselijke stukken.

In december van dit zelfde jaar, ontmoette ik Juan José Mosalini(zeer beroemde bandoneonist) voor de eerste keer, zijn ouders waren buren van ons in dezelfde stad. Een andere buurman stelde me aan hem voor en ik speelde een aantal stukken aan hem voor. Hij zei toen tegen mijn ouders, dat ze in mijn talent moesten geloven en echt moesten investeren in muziekonderwijs. Mijn ouders volgden zijn advies na en ik kreeg erg saaie lessen in muzieklezen.

Daarna ontmoetten mijn ouders iemand, die me beter les kon geven, een andere man uit mijn stad. Deze man liet me via de (erg saaie) Ambros Methode studeren, maar hij gaf mij ook de eerste arrangementen(om te lezen) door hemzelf gemaakt, waarin ik voor de eerste keer mijn linkerhand moest gebruiken om een “melodie te zingen”. (daarvoor speelde hij alleen maar akkoorden in de linkerhand).  Op deze manier leerde ik: Quejas de Bandoneon, La Cumparsita, Adios Pampa Mia, A Media Luz, Palomito Blanca, En Estade Gris en Un Placer.

In dezelfde periode tussen mijn 11e en mijn 13e, nam mijn vader me bijna elk weekend mee naar elk Festival in de stad om te spelen, wat aan de ene kant opwindend was, maar aan de andere kant ook wel een beetje vermoeiend.

Toen ik 13 was geworden, verveelde de bandoneon me erg, altijd dezelfde tango’s spelen, niet echt nieuwe dingen leren, ik begon erover te denken, om met bandoneonspelen te stoppen en uiteindelijk ben ik toen 6 maanden met spelen gestopt.

Toen kwam Mosalini weer langs en die zei tegen mijn ouders, dat ik groot genoeg was, om met de trein naar Buenos Aires te gaan(50 minuten) en bij een echte Maestro te gaan studeren: MR. MADRIGAL. Na mijn 1e les bij Madrigal, voelde ik me opnieuw gelukkig met mijn bandoneon, hij liet me in 1 les alle technische dingen zien, die ik moest leren. Ik was helemaal gemotiveerd om weer bandoneon te studeren. Gedurende de 2 jaar les , die ik bij Madrigal had, studeerde ik 3 tot 8 uur per dag en ik vind het nog steeds jammer, dat ik niet meer kon studeren, omdat ik naar school moest.

Madrigal maakte een professionele speler van me. Maar ik wilde nog een stap verder gaan, ik wilde het hoogste van het hoogste bereiken en ik wist, dat ik om dat te bereiken, ik les zou moeten hebben van iemand uit de moderne school. De mannen van de moderne school waren: Binelli, Marconi, Pana en Mosalini.

Ik nam 6 maanden les van Pane, maar we hadden geen klik samen. Ik nam geen lessen van Marconi, want ik houd niet van de manier waarop hij speelt en Binelli was te druk. Daarom besloot ik om bij de Maestro, die mijn voorkeur had te gaan studeren: Mosalini. Ik heb 4 jaar bij hem gestudeerd en ik leerde een betere balgcontrole, kwaliteit touchées en articulatie.

Nu leer ik van elke leerling, die ik lesgeef. Het inspireert me om veel over het instrument na te denken. Mijn leerlingen zijn mijn beste leraren geweest de laatste 7 jaren.

Wat weet je over de situatie in Buenos Aires op het moment. Zijn er veel bandoneonleerlingen?

Sinds eind jaren 90 van de vorige eeuw en begin 2000, zijn er meer en meer bandoneonleerlingen in Argentinië, er zijn er zoveel, dat er niet genoeg goede leraren zijn.

Hoeveel kinderen spelen er bandoneon? Hoeveel leraren geven er les? Wie zijn het, ken je er een paar persoonlijk?

Sorry, ik kan je helaas geen cijfers geen. Ik heb wel een buurkind van 11 geholpen om een goede leraar in Buenos Aires te vinden, want het is nog steeds zo, dat je op het platteland erg amateuristische spelers hebt, die niet echt een goede lesmethode hebben en die alleen maar op een basic folkloristische manier bandoneon kunnen spelen.

Wat weet je over de situatie in Frankrijk, wat betreft het bandoneonspelen?

Het ontwikkelt zich langzaam. Het probleem in Frankrijk, is dat ze hun eigen Franse systeem hebben en in elke hoek van Frankrijk is dat systeem weer anders, dus…Op het moment wordt er volgens het Argentijnse Systeem lesgegeven in Genneviliers(Mosalini-Stroscio) en Alfortville(Veronique Rioux) en er zijn veel conservatoria waar volgens het Franse systeem wordt les gegeven.

4 Interview met Leo Vervelde.

(Foto Charo van Eijck-Aymerich)

Leo, jij hebt ook les gegeven aan kinderen. Aan hoeveel kinderen heb je les gegeven en hoe oud waren ze?

Ik heb aan drie kinderen les gegeven en ze waren zo’n 8 à 9 jaar oud.

Hoe zijn je ervaringen met het lesgeven aan kinderen?

Die zijn zeer positief.  In het begin heb ik ermee geworsteld, hoe je zo’n ingewikkeld instrument moet uitleggen aan een kind, maar vanaf de eerste les heb ik gemerkt, dat als je het niet brengt als een ingewikkeld instrument, het kind het ook niet ingewikkeld vindt.

Veel voor- en nadoen. Dan leert het kind spelenderwijs spelen, heel anders dan bij volwassenen, waarbij je veel instructie geeft.

Hoe lang hebben deze kinderen les van je gehad?

2 kinderen hebben 2 jaar les gehad en 1 kind 3 jaar. Toen ze naar de middelbare school gingen kregen ze het  te druk en zijn ze ermee gestopt.

Vind je bandoneon een geschikt instrument voor een kind om op te beginnen?

Ja, zoals ik al zei, als je het niet brengt als ingewikkeld, dan ervaart een kind het ook niet zo. Natuurlijk is het best een moeilijkheid, om telkens aan het trekken/duwen principe te moeten denken, maar als je dat vanaf het begin doet, dan gaat dat heel natuurlijk.

Gebruikte je een bepaalde methode?

Ja, ik probeerde altijd aan te sluiten bij hun leefwereld door liedjes/melodieën te gebruiken uit hun wereld. Door veel op gehoor te werken, dus zonder bladmuziek. Door extra veel aandacht te besteden aan zelf voorspelen, door ze mee te nemen naar concerten en door ze regelmatig een CD’tje te geven met mijn eigen opnames (ik nam toen regelmatig CD’s op met Canyenyue).

Zijn er specifieke kindermethodes?

Florita Cesnik heeft een prima boekje samengesteld, had ik dat destijds maar gehad. Verder geen idee.

Zou er een speciale kindermethode moeten komen?

Weet ik niet. Ik besloot vaak zelf een stukje te schrijven n.a.v. een liedje waar een kindje zelf mee kwam. Voor het aanzien van het instrument zou het wel goed zijn als er iets meer keuzemogelijkheden zouden zijn.

5 Hoeveel mensen hebben Bandoneonles?

Deze vraag kan ik niet exact beantwoorden , hiervoor zou ik langer onderzoek moeten doen en rond moeten reizen.

Ik kan wel beantwoorden hoeveel mensen les hebben van de geënquêteerden en dat geeft wel een beetje een beeld van hoeveel er bandoneon gespeeld wordt:

Nederland:

In totaal geven de geënquêteerden les aan 23 volwassenen 1 kind en een tiener.(Inclusief mijn eigen leerlingen)

Daarnaast weet ik(van Harry Geuns, Bandoneonbouwer), dat ook Pieter van Dijck uit Etten- Leur bandoneonlessen geeft, maar hij heeft niet gereageerd.

Verder allerlei mensen, die zelf proberen bandoneon te leren spelen en mensen die les hebben gehad natuurlijk en die bandoneon spelen.

Ik schat zo’n honderd spelers in Nederland.

Het zijn er na de “de bruiloft met Carel Kraayenhof” veel meer geworden en ook de Tangoafdeling van het Codarts Conservatorium heeft veel invloed, maar het is natuurlijk  nog steeds erg weinig, als je het bijvoorbeeld vergelijkt met het aantal mensen dat accordeon speelt, landelijk gezien en accordeon is ook een z.g. ‘klein’ instrument.

Maar het groeit wel.

Europa:

Over het algemeen kun je zeggen, dat de situatie in Nederland nog heilig is in vergelijking met de rest van Europa:

Hier en daar een speler en hier en daar wat leerlingen, maar in totaal erg weinig.

In Frankrijk wat meer, maar er wordt in dit land vooral Chromatische Bandoneon gespeeld.(Zie hoofdstuk over de verschillende types bandoneon en interview met Victor Villena)

Wel heb ik in Frankrijk een collega gevonden, die in Parijs kinderen heeft les gegeven en nu plannen heeft, om in Bretagne aan kinderen bandoneonles te geven, maar nog zit met de aanschaf van instrumenten en vooral de prijs van instrumenten.

In Frankrijk wonen natuurlijk ook verschillende Argentijnse bandoneonisten. Door sommigen wordt les gegeven, door Mosalini en Stroscio in Parijs en Veronique Rioux in Alfortville(ik citeer Victor Villena, zie interview).

In België zijn er ook wel wat leerlingen, bijv. in Antwerpen onder impuls van Alfredo Marcucci, maar er wordt niet veel lesgegeven.

In Noord-Europa hoor je wel over een enkele bandoneonist in bijv. Denemarken en Zweden, maar deze mensen geven geen les. In Noorwegen wordt er wat op gang gebracht door Per Arne Glovigen.

Verder zijn het overal (bijv. in Zuid-Europa) enkelingen die spelen en zelden of weinig lesgeven.

Argentinië:

Hoe anders is dat in Argentinië! Hier in de bakermat van de Tango is de belangstelling voor de bandoneon sterk aan het groeien, ook onder de jeugd.(zie ook het interview met Victor Villena). Na de dip van de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw, is er een soort revival aan de gang van de bandoneon, sinds eind jaren 90 van de vorige eeuw,  en het begin van deze eeuw.

Een paar collega’s meldden mij 20 leerlingen te hebben, één collega meldt zelfs 80 leerlingen op zijn muziekschool!  Deze laatste collega schat het aantal leerlingen in Buenos Aires op meer dan 200.  Eén collega heeft zelfs alleen maar kinderen op les en dat zijn er 10!  Een andere collega, in de particuliere sector(geen muziekschool dus)noemt geen aantallen, maar heeft 70% kinderen op les, tegenover 30% volwassenen.

In totaal tel ik in Argentinië 144 leerlingen, die de geënquêteerden hebben aangegeven. Bij dit getal moet ik opmerken, dat er één collega  geen aantallen heeft genoemd maar percentages. Als ik dit aantal schat, kom ik aan meer dan 150 leerlingen in Argentinië.

Victor Villena meldde mij ook(zie interview), dat er veel leerlingen zijn en te weinig gekwalificeerde docenten.

Het instrumenten vraagstuk is ook nijpend.  Er zijn veel te weinig instrumenten, zodat kinderen eerst op een ander instrument de muzikale basiselementen leren, omdat er geen instrumenten zijn. (Zie ook Hfd. 3)

Zuid-Amerika:

Iemand uit Costa Rica vertelde me dat er, zover hij weet, maar twee bandoneonspelers in het hele land zijn en dat hij zijn kinderen stimuleert om bandoneon te spelen, wat nog niet  echt lukt ook nog.

Misschien zijn er in Uruguay nog wat spelers aan de Rio de la Plata, maar dat heb ik niet verder kunnen onderzoeken. Verder is de situatie in Zuid-Amerika net zoals hier in Europa, overal enkelingen die spelen.

Alleen in Argentinië is alles anders!

De rest van de wereld:

In de rest van de wereld,  is het niet anders dan in Europa, een enkele speler hier en daar.

Zelf heb ik vorig jaar een Chinese accordeoniste ontmoet, die in Rotterdam was om te kijken of ze bandoneon kon leren spelen, om later docent bandoneon te worden aan een Chinees Conservatorium. Of er veel van terecht is gekomen weet ik niet, want ze wilde in 2 maanden bandoneon leren spelen!

In het algemeen gezegd, wel spelers, maar weinig docenten.

6 Hoe is de verhouding kinderen/volwassenen die Bandoneon spelen?

Hier kan ik kort over zijn, het bleek ook al in mijn vorige hoofdstuk, over het algemeen bijna alleen maar volwassenen en een enkel kind.

Er zijn wat lichtpuntjes in Frankrijk bijvoorbeeld, waar iemand meerdere kinderen op les had.

Maar bijna nihil dus.

Uitgezonderd is de situatie in Argentinië, met name in Buenos Aires, maar ook in sommige andere plaatsen. Niet alleen de aantallen bevestigen dit, maar ook de filmpjes, die ik toegestuurd heb gekregen laten dit zien. Hier zijn veel kinderen/ jongeren, die bandoneon spelen.

Bij de geënquêteerden tel ik ± 23 kinderen die les hebben in Argentinië.

7a Wat is de gemiddelde leeftijd van de volwassenen die bandoneonles hebben?

Deze vraag kan ik niet helemaal beantwoorden voor alle volwassen leerlingen, want de Spaanse enquête vraagt alleen naar de gemiddelde leeftijd van de kinderen, maar voor de overige ingevulde enquêtes kan ik dit wel beantwoorden.

De gemiddelde leeftijd is 45+. Er is een opvallende revival van mensen van boven de 40, die bandoneon willen spelen. Zelf ben ik er natuurlijk ook een voorbeeld van. Ik heb zelfs nog een beginnende leerling van 70!

7b Wat is de gemiddelde leeftijd van kinderen die bandoneonles hebben?

De gemiddelde leeftijd van kinderen die les hebben, ligt zo rond 10 à 11 jaar.

De leeftijden waarop kinderen bandoneonles hebben ligt zo tussen de 6 en 18 jaar.

Ik heb 1 leerling van 11, 10 toen ze begon en een leerling van 18 jaar, nu eigenlijk volwassen, maar hij was 16 toen hij begon.

Lijkt eigenlijk wel op de leeftijden waarop kinderen ook andere instrumenten gaan bespelen.

8 Is de Bandoneon wel een geschikt instrument voor kinderen?

Van de geënquêteerden was er één persoon uit Argentinië, die volmondig nee zei op deze vraag, zonder dit overigens te motiveren, helaas.

Alle anderen, gaven een volmondig  ja op deze vraag.

Het lijkt misschien een “open deurvraag”, maar het is wel goed om je af te vragen, of het echt een instrument is voor regulier muziekonderwijs, zoals dat er is voor veel instrumenten.

Natuurlijk verwijs ik naar het interview met Victor Villena. Hij heeft van kinds af aan bandoneon leren spelen en hij is er het levende bewijs van hoe goed dit kan( ook kun je zien hoe het anders moet). Ook laat het zien, hoe veel verder je jezelf kunt ontwikkelen als bandoneonist, als je maar jong begint. Daar zijn trouwens al die bandoneonisten uit Argentinië, die op jonge leeftijd zijn begonnen het bewijs van.

Het meest relevant, zijn natuurlijk de ervaringen van mensen, die ook echt kinderen hebben les gegeven of kinderen lesgeven op bandoneon.

Daarbij valt op, dat er in Buenos Aires 3 collega’s zijn, die alleen maar kinderen bandoneonles geven, en niet aan volwassenen of aan weinig volwassenen. Deze vraag is voor hen, dus helemaal niet relevant. Deze collega’s zitten meer met het probleem hoe ze aan instrumenten moeten komen, die hebben ze vaak niet of ze zijn heel slecht.

Voor ons, hier in Europa, is dat wel anders. Er zijn maar weinig docenten, die kinderen bandoneonles geven.

De mensen, die dit wel doen of gedaan hebben, zijn unaniem positief over bandoneonles geven aan( jonge) kinderen.

 Wel zijn er wat opmerkingen uit Buenos Aires over de koppeling van bandoneonspelen aan de algemene muzikale vorming van kinderen. Dat is natuurlijk helemaal waar. Door het vreemde systeem is de melodische vorming natuurlijk moeilijk, maar als de leerling eerst AMV doet, dan zal het een stuk makkelijker worden. Eigenlijk vind ik een AMV Vooropleiding een voorwaarde voor het goed leren bespelen van een instrument, zeker ook bij bandoneon. Het zal de beginnersproblemen bij het leren bespelen van het instrument kleiner maken. Is er geen AMV Vooropleiding, dan moet de docent naast de instrumentale vorming ook consequent aandacht besteden aan de algemene muzikale vorming. In Nederland is het op de meeste muziekscholen standaard, dat een leerling eerst AMV doet, voordat hij/zij een instrument gaat bespelen. In Buenos Aires ligt dat wellicht anders.

Eén collega, waar ik mee gechat heb op Facebook, heeft een bijzondere manier van vooropleiden: Eerst blokfluit, om goed te leren ademen, traverso voor de toon, keyboard om de handen sterker te maken en dan pas bandoneon spelen.

 Ook zijn er collega’s uit Buenos Aires, die menen dat een kind beter op wat latere leeftijd bijv. zo rond de veertien kan beginnen, omdat het instrument anders te groot is. In het hoofdstuk over welk instrument geschikt is voor kinderen zal ik daar nader op ingaan.

Ook een interessant onderwerp om te onderzoeken is op welke leeftijd het trekken/duwen principe van de bandoneon zich het beste ontwikkelt in de hersenen. Is dat op een zo jong mogelijke leeftijd? Of kunnen kinderen beter wat ouder zijn, om dit goed te ontwikkelen?

Dit zou een goed onderwerp zijn voor een wetenschappelijk onderzoek. Gezien mijn ervaring met een jonge leerling denk ik hoe jonger hoe beter.

 Persoonlijk, merk ik, dat mijn jonge leerlingen heel makkelijk spelenderwijs leren d.m.v.

voor- en nadoen, improvisatie, het spelen van liedjes en tango’s. Dat geldt trouwens ook voor de tiener, die ik op les heb. Heel anders, dan bij volwassenen, waarbij je veel meer instructie geeft. Eigenlijk zoals het denk ik bij ieder ander instrument ook is en het voor kinderen zoveel makkelijker is een instrument te leren bespelen dan voor volwassenen.

Kortom het zou goed zijn, zoals ik al eerder zei, voor het bandoneonspel in Europa en natuurlijk ook in Nederland, als er veel meer kinderen Bandoneon gaan spelen.

 9 Wat voor instrument moeten kinderen bespelen, een kleiner instrument, bijv. een 110-tonig of een 142-tonig instrument, een volledig instrument?

 Eerst wat uitleg voor “niet bandoneonisten”:

Er zijn verschillende types bandoneons in omloop. Dat heeft aan de ene kant te maken met de ontwikkeling van de bandoneon, er zijn steeds meer knoppen bijgekomen en aan de andere kant zijn verschillende types gewoon blijven bestaan, naast de verder ontwikkelde types.

Voordeel is weer, dat er ook kleinere instrumenten zijn, misschien wel erg geschikt voor kinderen. Daarom de vraag van dit hoofdstuk.

Om een beeld te krijgen hier wat afbeeldingen van een “volledige bandoneon” en van een kleinere bandoneon, in dit geval een 104-tonige.

 Een 142-toons bandoneon. Een z.g. AA(Alfred Arnold, uit de fabriek van Alfred Arnold)

Een 118-toons bandoneon.

Duidelijk is te zien, dat dit instrument minder knoppen heeft dan het vorige instrument. De afmetingen zijn ook geringer.( Foto’s van Tango ITU.com).

In mijn verslag over Frankrijk in Hoofdstuk 4, is er ook sprake van een Chromatische Bandoneon. De vorige 2 modellen zijn diatonisch, alhoewel je er ook chromatisch op kunt spelen, dus vanuit tonaliteit gedacht. Bovendien zijn ze ook wisseltonig  d.w.z. bij het trekken en het duwen heb je bij dezelfde knop een andere toon.

Bij een chromatische bandoneon is dat anders, de knoppen zijn gerangschikt, zoals bij een knopaccordeon, de diagonale rijtjes zijn allemaal halve toonsafstanden naast elkaar. Bovendien omzeil je hiermee het probleem van de verschillende tonen bij trekken en duwen van de diatonische bandoneon. Is eenvoudiger te leren en geeft knopaccordeonisten het voordeel, dat ze het zelfde systeem kunnen bespelen, als op hun accordeon. Vandaar dat er in Frankrijk veel op dit soort instrumenten wordt gespeeld en wordt lesgegeven.

Hieronder een voorbeeld van een chromatische bandoneon.  Deze is gebouwd door Uwe Hartenauer, ziet er wel wat anders uit dan een “gewone” bandoneon, maar er zijn ook chromatische bandoneons, waarbij je het verschil niet ziet met een diatonische bandoneon.

De vraag welke instrumenten kinderen moeten bespelen, geeft nogal reden tot discussie blijkt uit de antwoorden:

Van de geënquêteerden, die deze vraag beantwoord hebben, vinden 8 personen, dat kinderen altijd op een volledig 142-tonig instrument moeten beginnen. Sommigen van deze personen geven aan, dat je(net zoals bij gitaar) beter maar kunt wachten tot je groot genoeg bent, om dan op een volledig(completa in het Spaans) instrument te beginnen. Het merendeel van deze personen zijn trouwens Argentijns en lossen het probleem van te weinig instrumenten op deze manier op. Je begint als je groot genoeg bent. Ondertussen leer je basiselementen van de muzikale vorming. Maar men vindt ook bijna allemaal uitgesproken, dat je vanaf het begin met het volledige instrument moet leren spelen, anders krijg je geen compleet beeld van de volgorde van de knoppen.

3 personen hebben de mening, dat kinderen beter op een kleiner instrument kunnen beginnen, vanwege het gewicht van het instrument en de geringe afmetingen van de handen van de kinderen. Eén persoon geeft aan, dat je op deze manier zelfs les kunt geven aan kinderen van 5 of 6 en dat je dan in principe niet meer nodig hebt, dan één rijtje knopjes.

7 personen vinden, dat het afhangt van de leeftijd en/of het postuur van de leerling met wat voor instrument kinderen moeten beginnen. Jonge kinderen moeten met een klein instrument beginnen en oudere kinderen vanaf bijv. 14 jaar moeten met een volledig instrument beginnen. 2 van deze personen geven wel aan, dat er zo snel mogelijk overgestapt moet worden naar een volledig instrument. De meeste van deze personen zijn Europees en bijna allemaal Nederlands.

Wel opvallend het verschil van mening bij deze vraag tussen de Europese en Argentijnse bandoneonisten.

Zelf ben ik van mening, dat je bij een jong kind beter met een klein instrument kunt beginnen.

De ervaring met mijn jonge leerling is, dat ze bij een volledig instrument gewoon niet goed bij de knoppen kon komen, omdat haar handen te klein waren en ook al was het een lichter beginnersinstrument, het toch groot is voor zo´n jong kind zo’n volledig instrument. Daarom hebben we gekozen voor een 110-tonig instrument en dat zag er gelijk heel natuurlijk uit, de verhoudingen kloppen beter, de handen kunnen bij alle knoppen en het is niet zo’n groot ding op schoot bij zo’n jong kind.

Ook van het argument, dat je altijd met een volledig instrument moet beginnen, omdat je anders het systeem niet goed leert ben ik niet erg onder de indruk. Als iemand die ook accordeonist is weet ik, dat het helemaal geen probleem is voor leerlingen om op een groter instrument over te stappen, het is even wennen, maar verder geen probleem als je het goed begeleidt. Denk daarbij ook aan de z.g. “groei instrumenten”, zoals viool en cello, daarbij ga je ook een steeds groter instrument bespelen. Ook zijn er gitaren in de handel voor kinderen met kleine handen.

Heel fijn is het, dat er nu ook nieuwe lichtere instrumenten op de markt zijn gebracht door Harry Geuns:

Een 1-korig instrument, met een minder lange balg.

En ik kreeg een link uit Argentinië, daar worden nu ook kinderinstrumenten gemaakt: http://www.facebook.com/n/?l%2F2AQGdudTwAQHbPYNk5yPaQhUEJgfTVtezIqoo9JgY-SEv-w%2Fwww.youtube.com%2Fwatch&v=QteHnxZ5onE&mid=5152&n_m=gertvanruiswijk%40hetnet.nl

Dit is een link naar een youtubefilmpje, waarop je ziet, hoe deze instrumenten gemaakt worden en dat er een kind op speelt!

10a Welke Bandoneonmethode bij kinderen, zijn er Bandoneonmethodes voor kinderen?

De collega’s, die lesgeven aan kinderen of lesgegeven hebben aan kinderen, in totaal 8 , gebruiken allemaal eigen materiaal. Bijna allemaal passen ze het materiaal, dat ze voor volwassenen gebruiken, aan voor kinderen.

Bij de vraag naar welke methode, komen we eigenlijk ook gelijk terecht bij wat we met een methode bedoelen: is een methode het geheel van onderdelen, waarmee een leerling wordt onderwezen, of bedoelen we een methodeboek?  Ik had met deze vraag eigenlijk methodeboek bedoeld, waarmee je dan natuurlijk andere dingen combineert: speelstukjes, toonladders, theorie enz..

De 2e vraag(zijn er bandoneonmethodes?) is door iedereen ontkennend beantwoord. Niemand kent een kindermethode. Florita Cesnick heeft een mooie methode gemaakt, met leuke plaatjes, aantrekkelijk voor kinderen en dit is beslist goed te gebruiken als kapstok, maar ze geeft zelf al aan, dat ze als ze kinderen gaat lesgeven, de methode zal moeten aanpassen. Ik verwijs ook naar haar scriptie Dé Bandoneonmethode. (zie literatuurlijst)

Verder is er dus niets voor kinderen.

10b Moet er een Bandoneonmethode voor kinderen komen?

Er zijn 2 collega’s die aan kinderen lesgeven, die hier niet op zitten te wachten. Ze hebben hun eigen materiaal en hun eigen manier van werken en daar zweren ze bij. Dit zou ik trouwens wel eens willen zien. De overige 6 collega’s, die aan kinderen lesgeven of aan kinderen lesgeven, denken dat het wel een welkome aanvulling zou zijn op het bestaande materiaal.

Kijkend naar andere instrumenten, denk ik dat dit in de toekomst echt moet gebeuren: een mooie methode echt gemaakt voor kinderen.

Zelf zie ik daarin wel een mooie taak voor mezelf weggelegd in de toekomst. Prettig te melden is, dat er in Frankrijk een collega is, die begonnen is een kindermethode te ontwikkelen vertelde ze me.

 11 Conclusie:

Kan een kind bandoneon leren spelen, kan zelfs een jong kind bandoneon leren spelen?

Absoluut , dat vindt iedereen, die het kan weten en ook(bijna) iedereen die bezig is met de bandoneon, dat is wel gebleken uit mijn onderzoek.

Er zijn een aantal dingen, die moeten gebeuren, wil het ook daadwerkelijk zover komen, dat meer kinderen  bandoneon gaan spelen:

  • Hier in Nederland en ook de rest van Europa, moet ons instrument eerst meer bekend worden onder kinderen, voordat het ook daadwerkelijk zo is, dat kinderen het gaan doen. Kinderen kennen het instrument niet. We moeten naar de basisscholen, naar de middelbare scholen, naar buurthuizen en ga zo maar door om het instrument te laten zien en te laten horen. Als er een kind bandoneon speelt, laat het regelmatig overal voorspelen, dat is de beste reclame.
  • Er moet een kindermethode voor bandoneon worden ontwikkeld. Daarvoor is samenwerking(ook internationaal) erg belangrijk.
  • In Zuid-Amerika, met name in Argentinië, moet er iets worden gedaan aan het gebrek aan instrumenten. Er is wel iets gaande op dit gebied, zie de link in Hoofdstuk 9, maar er zou ook export moeten komen van beginnersinstrumenten en van kleine instrumenten vanuit Europa naar Argentinië. Hier zijn de bouwers, daar zijn de kinderen!
  • Ook pleit ik voor meer en verder gaande samenwerking tussen bandoneondocenten nationaal en over de hele wereld. Ik ben erg blij met de openheid en de medewerking van collega’s aan mijn Thesis, maar het zou mooi zijn, als het zou leiden tot meer echte samenwerking in de toekomst.
  • Er zou ook wetenschappelijk onderzoek moeten komen, om nog beter te weten, hoe de ontwikkeling van de techniek van een kind op bandoneon zich is.
  • Er moeten meer goed opgeleide bandoneondocenten komen. Hiervoor is naar mijn mening Het Codarts Conservatorium in Rotterdam de aangewezen plek.

Nog een belangrijke conclusie vind ik, dat we moeten stimuleren, dat kinderen op zo jong mogelijke leeftijd bandoneon gaan spelen. Ik verwijs nogmaals naar het interview met Victor Villena en naar hoofdstuk 8.

Tot slot hoop ik dat deze scriptie mag leiden tot bewustwording. Het bewust worden van het feit, dat kinderen ook al jong bandoneon kunnen leren spelen, maar ook het bewust worden van het feit, dat er hier in Europa nog zo weinig kinderen bandoneon spelen. Bewust worden van het feit ook, dat wil het niveau van het bandoneonspelen in Europa omhoog gaan, er op jongere leeftijd begonnen moet worden met bandoneon spelen. Als dat gebeurt, dan zal de bandoneon ook meer bekendheid gaan krijgen in het sociale leven.

Kijkt u maar eens naar die filmpjes op youtube, op mijn Facebookprikbord  zijn ze te vinden. Niet te geloven, wat jonge kinderen op jonge leeftijd al op een bandoneon kunnen!

Literatuurlijst:

 Hoofdstuk 8: Dé Bandoneonmethode – Florita Cesnick

 

 

 

 

 

 

 

 

Publicado en Biblioteca, Investigaciones fueyeras

Deja una respuesta

Tu dirección de correo electrónico no será publicada. Los campos obligatorios están marcados con *